Republic Day Chief Guest: ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਉਤੇ ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕੌਣ ਤੈਅ ਕਰਦਾ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ; ਜਾਣੋ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ

Republic Day Chief Guest: ਭਾਰਤ ਆਪਣਾ 76ਵਾਂ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪ੍ਰਬੋਵੋ ਸੁਬੀਆਂਤੋ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਇਮੈਨੁਅਲ ਮੈਕਰੋਨ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2023 ਵਿੱਚ, ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਬਦੇਲ ਫਤਿਹ ਅਲ-ਸੀਸੀ ਸਾਡੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ।

ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਸਮਾਰੋਹ ਲਈ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਦੀ ਚੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੀ ਹੈ? ਤੁਸੀਂ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ? ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਿੰਨੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ? ਇਸ ਵਾਰ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ?

ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੀ ਹੈ?
ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਇਸ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਬੰਧ ਕਿੰਨੇ ਚੰਗੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਆਸੀ, ਆਰਥਿਕ, ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਸੰਭਾਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਹ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।

ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਬੁਲਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ?
26 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਸਮਾਰੋਹ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸੁਕਾਰਨੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ।

ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਸਾਡੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਰਹੇ ਹਨ?
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ 1950-1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਨੇ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਅਜਿਹਾ ਦੋ ਵਾਰ 1968 ਅਤੇ 1974 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕੋ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

11 ਜਨਵਰੀ 1966 ਨੂੰ ਤਾਸ਼ਕੰਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਲਾਲ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕੋਈ ਸੱਦਾ ਨਹੀਂ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 24 ਜਨਵਰੀ 1966 ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।

2021 ਅਤੇ 2022 ਵਿੱਚ ਵੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਕੋਈ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 36 ਏਸ਼ਿਆਈ ਮੁਲਕਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸੱਦਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਰਪ ਦੇ 24 ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ 12 ਦੇਸ਼ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਮਹਿਮਾਨ ਬਣੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੰਜ, ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅਤੇ ਓਸ਼ੀਆਨਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਮਹਿਮਾਨ ਦੇਸ਼ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਸਮਾਰੋਹ 'ਚ ਕਈ ਆਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਇਸ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ 'ਤੇ ਵੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਗਣਤੰਤਰ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਹਰ ਸਾਲ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਜ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਮਹਿਮਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਚੋਣ ਰਣਨੀਤਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੋਸਤਾਨਾ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਾਰ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕਿਉਂ ਹਨ ਮਹਿਮਾਨ?
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਬੋਵੋ ਸੁਬੀਅਨੋ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤ ਯਾਤਰਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਚੌਥੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ ਜੋ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸੁਕਾਰਨੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ।