ਸੂਰਵੀਰਤਾ ਦੀ ਮਿਸਾਲ! ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਜਯੰਤੀ 'ਤੇ ਜਾਣੋ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

Chhatrapati Shivaji Maharaj Jayanti 2025: ਮਰਾਠਾ ਸਮਰਾਟ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਹੁਨਰਮੰਦ ਯੋਧਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਗਾਥਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਹਰ ਮਰਾਠਾ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਨਾਮ ਮਾਣ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।

ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤਕ ਬੁੱਧੀ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਜਯੰਤੀ ਹਰ ਸਾਲ 19 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀਆਂ।

ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਭੌਂਸਲੇ ਦਾ ਜਨਮ
ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਜਨਮ 19 ਫਰਵਰੀ 1630 ਨੂੰ ਸ਼ਿਵਨੇਰੀ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਾਹਜੀ ਭੋਸਲੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਇੱਕ ਜਰਨੈਲ ਸਨ। ਮਾਂ ਜੀਜਾਬਾਈ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਧਰਮ, ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਯੁੱਧ ਦੇ ਹੁਨਰ ਸਿਖਾਏ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀਜਾਬਾਈ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਾਮਾਇਣ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾ ਕੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧਾ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।

ਤੋਰਨਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਿੱਤ
ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਤੋਰਨਾ ਕਿਲ੍ਹੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਿੱਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਜਿੱਤੇ ਅਤੇ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।

ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ ਨੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਅਫਜ਼ਲ ਖਾਨ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਬੇਰਹਿਮ ਜਰਨੈਲ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ। ਉਸਨੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੂੰ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਮਾਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ। ਪਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ ਇਹ ਚਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਮਝ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਫਜ਼ਲ ਖਾਨ ਨੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾਉਣ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਮੇਖਾਂ ਵਰਗੇ ਹਥਿਆਰ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।

ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਫੜਿਆ ਗਿਆ
ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ ਆਗਰਾ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਆਗਰਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹੇਠ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੇ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਚਤੁਰਾਈ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਟੋਕਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕਾ ਕੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਇਸ ਚਲਾਕ ਯੋਜਨਾ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਗਰਾ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਬਚ ਕੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ।

ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਸਵਰਾਜ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੁਗਲਾਂ, ਆਦਿਲਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 6 ਜੂਨ 1674 ਨੂੰ ਰਾਏਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਛਤਰਪਤੀ" ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦਾ ਨਾਮ ਹਿੰਦਵੀ ਸਵਰਾਜ ਰੱਖਿਆ।

ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਡੱਚ ਫੌਜਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਜਹਾਜ਼ ਬਣਾਏ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ "ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦਾ ਪਿਤਾ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਹਮੇਸ਼ਾ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ।