કિસાન, જવાન અને પહેલવાન : જાણો હરિયાણામાં કોંગ્રેસના દાવને ભાજપે કેવી રીતે પાડયો ઉલટો?

Haryana Result 2024: હરિયાણા વિધાનસભા ચૂંટણી માટે મતગણતરી ચાલુ છે. પરિણામો એવી રીતે આવી રહ્યા છે કે જે ખુદ ભાજપે પણ ધાર્યા નહોતા. એક્ઝિટ પોલના દિવસથી નિસ્તેજ દેખાતા ચહેરા પર અચાનક ચમક આવી ગઈ. સવારે જ્યારે મતગણતરી શરૂ થઈ ત્યારે શરૂઆતી વલણો દર્શાવતા હતા કે કોંગ્રેસ એકતરફી જીત તરફ આગળ વધી રહી છે, પરંતુ તેની ખુશી એક-બે કલાકમાં જ ડૂબી ગઈ. હવે જો ટ્રેન્ડ પરિણામમાં બદલાય તો ભાજપ સ્પષ્ટ બહુમતી સાથે જીતની હેટ્રિક લગાવવા જઈ રહ્યું છે. કોંગ્રેસે કિસાન, જવાન અને પહેલવાનનો દાવ રમ્યો છતાં લોકો એ સમજવા મથી રહ્યાં છે કે ભાજપ કેવી રીતે જીત્યું, શું જીત્યું, તે રાજ્યમાં તેની અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી જીત હાંસલ કરવા જઈ રહી છે, ચાલો સમજીએ.

હરિયાણા વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસનો ડંકો વાગતો હતો. ખેડૂતો આંદોલનના બહાને ભાજપને ઘેરવાની તૈયારીઓ કરવામાં આવી હતી. અગ્નિવીરના મુદ્દા પર, તેમણે સૈનિકોની વાત કરીને 'અસલી રાષ્ટ્રવાદ'નું નેરેટિવ બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો. ભાજપના નેતા બ્રિજભૂષણ શરણ સિંહ સામે કુસ્તીબાજોના ચળવળનો ચહેરો બનેલા ઓલિમ્પિયન કુસ્તીબાજ વિનેશ ફોગાટને મેદાનમાં ઉતારીને કુસ્તીબાજ સમુદાયની સાથે જાટ મતોને આકર્ષવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. 7 બાંયધરીના નામે પૉપ્યુલર વચનો પણ આપ્યા.

જાટ વિરુદ્ધ બિન-જાટ ધ્રુવીકરણનો સીધો ફાયદો ભાજપને મળે છે-
કોંગ્રેસે ચૂંટણી દરમિયાન ભાજપ સામે તમામ તાકાત અજનાવી હતી. નેતાઓનો આત્મવિશ્વાસ ચરમસીમાએ હતો. તમામ એક્ઝિટ પોલ કોંગ્રેસની જંગી જીતની આગાહી કરી રહ્યા હતા પરંતુ પાર્ટીનો અતિશય આત્મવિશ્વાસ અને અતિશય આક્રમકતા તેની વિરુદ્ધ ગઈ. એક રીતે, પાર્ટીએ કુસ્તીબાજોના આંદોલનને જાટ ઓળખ સાથે જોડવાનો પ્રયાસ કર્યો. મહત્વપૂર્ણ મેચ પહેલાં વજન વધવાને કારણે ઓલિમ્પિક મેડલ ગુમાવનાર વિનેશ ફોગટનું દીપેન્દ્ર હુડ્ડા સહિત કોંગ્રેસના અનેક નેતાઓએ સરઘસ કાઢીને સ્વાગત કર્યું હતું. જાટ સમુદાયનું નેતૃત્વ કરવાનો દાવો કરનારાઓએ ફોગટને 'ખાપ પંચાયત ગોલ્ડ મેડલ' આપ્યો ત્યારે હદ થઈ ગઈ. કોંગ્રેસે કુસ્તીબાજ ચળવળના મુખ્ય ચહેરા વિનેશ ફોગાટ અને બજરંગ પુનિયાને પક્ષમાં સામેલ કર્યા એટલું જ નહીં, ફોગાટને જુલાના વિધાનસભા બેઠક પરથી પણ મેદાનમાં ઉતારી દીધી. આ બધાની વચ્ચે કોંગ્રેસે, અજાણતા જાટ વિરુદ્ધ બિન-જાટ ધ્રુવીકરણને વેગ આપ્યો.

ચૂંટણી પહેલા ભાજપે દુષ્યંત ચૌટાલાની જેજેપીથી દૂરી બનાવી લીધી. કારણ કે તેને સમજાયું હતું કે તે ચૂંટણીમાં જાટ મતોથી વંચિત રહેશે. આ 'પાર્ટ ટાઈમ પાર્ટનરશિપ'નો દોષ જેજેપી પર પડ્યો. જાટ વિ બિન જાટ ધ્રુવીકરણનો સીધો ફાયદો ભાજપને થયો. નિર્ણાયક વલણો જોતા એવું લાગે છે કે બિન-જાટ ઓબીસીની સાથે સાથે દલિત મતો પણ ભાજપની તરફેણમાં પડ્યા છે. હરિયાણામાં 20 ટકા દલિતો છે અને આ વખતે ભાજપ તેમને આકર્ષવામાં સફળ થઈ શકે છે.ભાજપ માટે ઘણા પડકારો હતા. 10 વર્ષ સુધી સત્તામાં રહીને તેમની માટે સત્તા વિરોધી વલણોનો સામનો કરવો પડકાર હતો. 

ભાજપના 'સંકલ્પો' કોંગ્રેસની 'ગેરંટી' પર ભારે પડ્યા-
કોંગ્રેસે 7 ગેરંટી દ્વારા ચૂંટણીમાં લોકપ્રિય વચનો આપ્યા હતા. 300 યુનિટ સુધી મફત વીજળી, રૂ. 25 લાખ સુધીની મફત સારવાર, ગરીબો માટે 100 યાર્ડ પ્લોટ, મહિલાઓ માટે રૂ. 2000 પ્રતિમાસ વગેરે જેવા અનેક લોકપ્રિય વચનો થકી કોંગ્રેસે મતદારોને લલચાવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. ભાજપ સમજી ગયો હતો કે જો તેની કાટ નહીં બનાવી તો હારી જશે. તેણે લાડો લક્ષ્મી યોજના હેઠળ મહિલાઓ માટે રૂ. 2,100, દરેક પરિવાર માટે રૂ. 10 લાખ સુધીની મફત સારવાર, દરેક જિલ્લામાં ઓલિમ્પિક રમતો માટે નર્સરી, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં કોલેજ જતી છોકરીઓ માટે મફત સ્કૂટર, હરિયાણાના દરેક અગ્નિવીરને સરકારી સબસિડી પણ પ્રદાન કરી છે. નોકરીની ગેરંટી સહિત 20 'સંકલ્પોનો' પટારો ખોલી દીધો હતો.  આખરે, જનતાએ કોંગ્રેસના 7 'ગેરંટી'ની સરખામણીમાં ભાજપના 20 'સંકલ્પો' પર વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો છે.

મુખ્યમંત્રી બદલવાના દાવ ચાલી ગયો-
લોકસભા ચૂંટણી પહેલાં જ ભાજપે રાજ્યમાં મુખ્યમંત્રી બદલ્યા. મનોહર લાલ ખટ્ટરને બદલીને મુખ્ય પ્રધાન પદ ભાજપના વિશ્વાસુ નાયબ સિંહ સૈનીને સોંપવામાં આવ્યું હતું. સૈનીને ઓબીસી ચહેરા તરીકે રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. આનાથી OBCને જાટ પ્રભુત્વ ધરાવતા રાજ્યમાં ભાજપની તરફેણમાં એકત્ર થવાનું બીજું કારણ મળ્યું. 10 વર્ષના એન્ટિ-ઇન્કમ્બન્સીના સમયને ઘટાડવા માટે ચૂંટણી પહેલા મુખ્યમંત્રી બદલવાનું ભાજપનું પગલું કામ કરી ગયું હોય તેમ લાગે છે.

કોંગ્રેસની અંદરોઅંદરની લડાઈનો ભાજપે ફાયદો ઉઠાવ્યો-
ભાજપે ચૂંટણી પહેલા કોંગ્રેસમાં ચાલી રહેલા આંતરકલહ અને મુખ્યમંત્રી પદ માટેના નેતાઓના દાવાઓનો ફાયદો ઉઠાવવામાં કોઈ કસર બાકી રાખી નથી. ચૂંટણીમાં ભૂપેન્દ્ર સિંહ હુડ્ડા કેમ્પમાંથી 70 થી 80 ટકા ઉમેદવારો મેદાનમાં ઉતર્યા હતા. તેમના કટ્ટર હરીફ સેલજા કુમારી માટે બેચેની હોવી સ્વાભાવિક હતી. જો કે, રેલીમાં રાહુલ ગાંધીએ ચોક્કસપણે શેલજા અને હુડ્ડાને એક મંચ પર લાવીને ડેમેજ કંટ્રોલ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. સેલજા હરિયાણામાં અનુભવી દલિત ચહેરો છે. ભાજપે તેમને ખુલ્લેઆમ પાર્ટીમાં જોડાવાની ઓફર કરી હતી. જોકે સેલજાએ તેને જાહેરમાં નકારી કાઢ્યું હતું, પરંતુ કદાચ દલિતોમાં આ સંદેશો મોકલવામાં આવ્યો હતો. કોંગ્રેસમાં દલિત નેતાની કથિત ઉપેક્ષાનો સંદેશ. જેનો સીધો ફાયદો ભાજપને થયો છે.