Ring of Fire:ରିଙ୍ଗ୍ ଅଫ୍ ଫାୟାର କ’ଣ ? କାହିଁକି ଜାପାନରେ ଆସେ ବାରମ୍ବାର ଭୂକମ୍ପ ?

Ring of Fire:

ନୂଆବର୍ଷରେ ଜାପାନ ପୁଣି ଥରିଛି । ପୋଲ ଭୁଷୁଡି ପଡିଛି । ବଡ଼ବଡ ବିଲ୍ଡିଂରେ ଫାଟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଜାପାନରେ ସୁନାମୀ ଆଲର୍ଟ ଜାରି ହୋଇଛି  । କାରଣ ଏଭଳି ଭୂକମ୍ପ ତେର ବର୍ଷ ତଳର ସେହି ଘଟଣାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଉଛି ଯେତେବେଳେ ଜାପାନ ସୁନାମୀ ଲହରିରେ ଭାସି ୟାଇଥିଲା । ବିଶେଷକରି ଜାପାନ 'ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାର'ରେ ଅବସ୍ଥିତ ଯାହା ଭୂକମ୍ପ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ । ଏହା ହେଉଛି ସେହି  ଅଂଚଳ  ଯେଉଁଠାରେ ପୃଥିବୀର 90 ପ୍ରତିଶତ ଭୂମିକମ୍ପ ରେକର୍ଡ ହୋଇଥାଏ ।

ଜାପାନରେ ଭୂକମ୍ପ ପରେ ସୁନାମି ଘଟିବା ପ୍ରାୟ ନିଶ୍ଚିତ। ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆସୁଥିବା ଖବର ଅନୁଯାୟୀ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ଏବଂ ଜାପାନର କେତେକ ଉପକୂଳରେ ସୁନାମି ତରଙ୍ଗ ପହଞ୍ଚିବାଥିବା ଦାବି କରାଯାଉଛି। ବିଶେଷକରି ଇଶିକାୱା, ନିଗାଟା ଏବଂ ଟୟାମା ପ୍ରଦେଶରେ ସୁନାମୀ ଚେତାବନୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେଠାରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗାଣ, ରେଳ ସେବା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିବହନ ମାଧ୍ୟମ ବି ବ୍ୟାହତ ହୋଇଛି । ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଜାପାନ ସହିତ ଭୂକମ୍ପର ସଂପର୍କ କ’ଣ ଏବଂ ସେଠାରେ ଭୂକମ୍ପ କାହିଁକି ବିପଜ୍ଜନକ ରୂପ ନିଏ?

୩୬୫ ଦିନରେ ୧୦୦୦ ଭୂମିକମ୍ପ !

ସମସ୍ତ ଛୋଟ ଏବଂ ବଡ ଭୂକମ୍ପ ମିଶାଇ ଜାପାନରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ଭୂକମ୍ପ ଘଟିଥାଏ ।ଯାହମଧ୍ୟରୁ କେବଳ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ତୀବ୍ର ଶକ୍ତି ବିଶେଷ ହୋଇଥାନ୍ତି ।  ନୂତନ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ଜାପାନରେ ଘଟିଥିବା ଭୂକମ୍ପ 7.6 ଶକ୍ତିବିଶିଷ୍ଟ  ଥିଲା । ଯାହାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିପଜ୍ଜନକ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଯଦି ଆମେ ଜାତୀୟ ଭୂକମ୍ପ କେନ୍ଦ୍ରର ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରିବା, ତେବେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରାୟ 20 ହଜାର ଭୂକମ୍ପ ଘଟିଥାଏ, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ 100  କ୍ଷତିକାରୀ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏହି ଶହେ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ବିରାଟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଆଣିଥାନ୍ତି ।

ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାର କ’ଣ?

ଜାପାନ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରର ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାରରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଯାହାକୁ ପ୍ରଶାନ୍ତ ରିମ୍ କିମ୍ବା ପ୍ରଶାନ୍ତ ବେଲ୍ଟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ହେଉଛି ସେହି ଅଞ୍ଚଳ ଯେଉଁଠାରେ ଅଧିକାଂଶ ଭୂମିକମ୍ପ ଏବଂ ଆଗ୍ନେୟଗିରି ବିସ୍ଫୋରଣ ହୁଏ । ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ବିଶ୍ୱର 75% ଆଗ୍ନେୟଗିରି ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାର ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ଜୁଆନ୍ ଡି, କୋକୋସା, ନାଜ୍କା, ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଏବଂ ଫିଲିପାଇନ୍ ସହିତ 40 ହଜାର କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଛି । ଆଲେକ୍ସଜାଣ୍ଡାର୍ ପି ଲିଭିଙ୍ଗଷ୍ଟନ୍ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରର ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ 1906 ମସିହାରେ ଲିଖିତ ଏକ ପୁସ୍ତକରେ ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାର ବୋଲି କହିଥିଲେ। ଏହା ପରେ 1960 ଦଶକରେ ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆକାରରେ ଏହା ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାରରେ ଜାପାନ ସହିତ ଋଷ, ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ, ନ୍ୟୁଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକା, କାନାଡା, ଫିଲିପାଇନ୍ସ, ମେକ୍ସିକୋ, କୋଷ୍ଟାରିକା, ପେରୁ, ଇକ୍ୟୁଏଡର୍, ଚିଲି ବୋଲିଭିଆ ଭଳି ଦେଶ ମଧ୍ଯ ରହିଛନ୍ତି ।  ନିକଟରେ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଶକ୍ତିର ଭୂକମ୍ପ ଘଟିଥିଲା।

ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟ୍ କ’ଣ?

ଯଦି ଆମେ ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥାନ ବିଷୟରେ କଥା ହେବା,ତେବେ ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାରର କ୍ଷେତ୍ର ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟର ମିଳନସ୍ଥଳୀ । ଏହି ପ୍ଲେଟଗୁଡିକ ଯେତେବେଳେ ପରସ୍ପର ସହିତ ଧକ୍କା ଖାଆନ୍ତି ସେତେବେଳେ ଭୂକମ୍ପ ହୁଏ । ଏହି କାରଣରୁ ବିଶ୍ୱର 90 ପ୍ରତିଶତ ଭୂକମ୍ପ ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାରରେ ଘଟିଥାଏ। ଭୂକମ୍ପ ଯୋଗୁଁ ସୁନାମି ଘଟିଥାଏ ଏବଂ ଆଗ୍ନେୟଗିରି ବିସ୍ଫୋରଣ ମଧ୍ୟ ଘଟିଥାଏ । ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟକୁ ଲିଥୋସ୍ପେରିକ୍ ପ୍ଲେଟ୍ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ପଥରର ସ୍ଲାବ ଯାହା ମହାଦ୍ୱିପୀୟ ଲିଥୋସ୍ଫିୟର ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ।  ଏହା ଭୂତଳ ଏବଂ ଉପର ମେଣ୍ଟାଲରୁ ସୃଷ୍ଟି ।  ଯାହାର ମୋଟେଇ 5 ରୁ 200 କିଲୋମିଟର ହୋଇପାରେ । 1967 ରେ ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟ୍ ଭାବେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଉଭୟ ମହାଦ୍ୱିପୀୟ ଏବଂ ମହାସାଗରୀୟ ହୋଇପାରେନ୍ତି ।

ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟ୍ ଏବଂ ଭୂକମ୍ପ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ?

ଯେତେବେଳେ ପୃଥିବୀ ଗର୍ଭରୁ ଶକ୍ତି ନିର୍ଗତ ହୁଏ,ସେତେବେଳେ ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟଗୁଡ଼ିକୁ ପରସ୍ପର ସହିତ ଧକ୍କା ଖାଇବାକୁ ବାଧ୍ଯ ହୋଇଥାନ୍ତି ।  ରିଙ୍ଗ ଅଫ୍ ଫାୟାର ହେଉଛି ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟଗୁଡିକର ମିଳନସ୍ଥଳୀ, ସେଥିପାଇଁ ଏଠାରେ ପ୍ଲେଟଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଘର୍ଷଣ ହେବାର ଅଧିକ ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ ।  ସେଥିପାଇଁ ଏଠାରେ ଆସୁଥିବା ଭୂକମ୍ପ ଅଧିକ ତୀବ୍ର ଶକ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।  ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟରୁ ନିର୍ଗତ ଶକ୍ତି ମୁକ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୂକମ୍ପ ଜାରି ରହିଥାଏ । ଯଦି ଏହାର କେନ୍ଦ୍ର ସମୁଦ୍ରରେ ଅଛି ତେବେ ଏହା ବିନାଶକାରୀ ସୁନାମିର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।  ବିଶେଷ କଥା ହେଉଛି ଏହି ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟଗୁଡିକ ପ୍ରତିବର୍ଷ ମାତ୍ର କିଛି ସେକେଣ୍ଡରେ ଗତି କରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଭୂକମ୍ପ ହୁଏ, ସେଗୁଡିକ ଅନେକ ମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ  ଗତି କରନ୍ତି ।