3 દિવસ બાદ કોઈ પાસે 2000ની નોટ મળે તો ધરપકડ કરી લેશે પોલીસ? જાણો દરેક સવાલના જવાબ

નવી દિલ્હીઃ ઘણા લોકોના મનમાં એક સવાલ ઉઠતો જ હશે કે 30 સપ્ટેમ્બર 2023 પછી શું 2000 રૂપિયાની નોટ રાખવી ગુનાની શ્રેણીમાં આવશે? શું કોઈ માણસ 30 સપ્ટેમ્બર 2023 પછી તેના પર્સમાં કે ખિસ્સામાં 2000 રૂપિયાની નોટ ન લઈ શકે? જો પોલીસ તેને રાખતી વખતે પકડે તો તેની કઇ કલમો હેઠળ ધરપકડ કે દંડ કરી શકાય? જો તમને 2000 રૂપિયાની નોટને લઈને કોઈ પણ પ્રકારનો પ્રશ્ન હોય તો આ સમાચાર તમારા માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. 2000 રૂપિયાની નોટો ચલણમાંથી બહાર થઈ જાય તે પહેલા અમે તમને જણાવવા માંગીએ છીએ કે 2016ના નોટબંધીના નિર્ણય બાદ 500 અને 1000 રૂપિયાની જૂની નોટો અંગે કયા નિયમો બનાવવામાં આવ્યા હતા અને જૂની નોટોને લઈને RBIની નીતિ શું છે?

કેન્દ્ર સરકારે 8 નવેમ્બર 2016ના રોજ નોટબંધીનો નિર્ણય લીધો હતો. આ પછી દેશમાં 500 અને 1000 રૂપિયાની જૂની નોટો પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ ભારતીય રિઝર્વ બેંકે 500 અને 2000 રૂપિયાની નોટો બજારમાં ઉતારી હતી. આ નિર્ણયના 7 વર્ષ બાદ મોદી સરકારે ફરી એકવાર 2000 રૂપિયાની નોટ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ નિર્ણય બાદ આરબીઆઈએ તમામ બેંકોને 30 સપ્ટેમ્બર 2023 સુધી 2000 રૂપિયાની જૂની નોટો જમા કરાવવા અને બદલવાની સુવિધા આપવાની જાહેરાત કરી હતી.

જાણો આરબીઆઈની પોલિસી
પરંતુ, જો આંકડાઓ પર વિશ્વાસ કરવામાં આવે તો, લગભગ 24 હજાર કરોડ 2000 રૂપિયાની નોટો હજુ સુધી બજારમાંથી પરત આવી નથી. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે 30 સપ્ટેમ્બર 2023 પછી આ 2000 રૂપિયાની નોટોનું શું થશે? જો કોઈ સામાન્ય માણસ તેના પર્સમાં કે ખિસ્સામાં 2000 રૂપિયાની નોટ રાખે તો શું પોલીસ તેની ધરપકડ કરી શકે છે? શું RBI 2000 રૂપિયાની નોટ જમા કરાવવાની તારીખ પણ લંબાવી શકે છે?

આ પણ વાંચોઃ LIC જોરદાર પેન્શન પ્લાન, એકવાર રોકાણ કરો અને મહિને મળશે આટલા રૂપિયાનું પેન્શન

2016 માં ડિમોનેટાઇઝેશન પછીના નિયમો
તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ 2016માં 500 અને 1000 રૂપિયાની નોટો પર પ્રતિબંધ લગાવ્યા બાદ આ નોટોને ઘરે રાખવી અથવા તેને અહીં લઈ જવી એ સજાને પાત્ર ગુનાની શ્રેણીમાં આવી ગઈ હતી. આ નોટો બદલવા માટે આરબીઆઈએ ઘણી વખત નોટિફિકેશન પણ બહાર પાડ્યું હતું, પરંતુ હજુ સુધી તમામ નોટો પરત આવી નથી. આવી સ્થિતિમાં 2000 રૂપિયાની નોટો બદલવા અથવા જમા કરાવવાની સમયમર્યાદા લંબાવવાની શક્યતા નકારી શકાય તેમ નથી, કારણ કે હાલમાં પણ 2000 રૂપિયાની લગભગ 24 હજાર કરોડ રૂપિયાની નોટો બજારમાં છે.

500 અને 1000 રૂપિયાની જૂની નોટ પર શું છે કાયદો
2016માં નોટબંધીના થોડા દિવસો બાદ કેન્દ્ર સરકારે એક કાયદાને મંજૂરી આપી હતી, જે અંતર્ગત રૂ.500 અથવા રૂ.1000ની 10થી વધુ જૂની નોટો રાખવા પર લઘુત્તમ રૂ. 10,000નો દંડ થઈ શકે છે. જેલની સજાની જોગવાઈઓ પણ છે. વર્ષ 2017માં, સંસદ દ્વારા સ્પેસિફાઈડ બેંક નોટ્સ (સેસેશન ઓફ લાયબિલિટીઝ) એક્ટ, 2017 પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. રૂ. 500 અને રૂ. 1,000ની જૂની નોટોનો ઉપયોગ કરીને “સમાંતર અર્થવ્યવસ્થા ચલાવવાની શક્યતા” નાબૂદ કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે આ કાયદો પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. આ હેઠળ, સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલા કાયદાના અમલીકરણની સાથે, વ્યક્તિઓ માટે અભ્યાસ, સંશોધન અથવા અંકશાસ્ત્રના હેતુ માટે 10 થી વધુ જૂની નોટો અને 25 થી વધુ ટુકડાઓ રાખવાને પણ ગુનો ગણવામાં આવ્યો હતો. આ અંતર્ગત 10,000 રૂપિયાનો દંડ અથવા રોકડ કરતાં પાંચ ગણો દંડ લગાવવાની જોગવાઈ પણ છે.

આ પણ વાંચોઃ મુકેશ અંબાણીના માર્ગે ચાલથે તેમના બાળકો, નહીં લે કોઈ પગાર, માત્ર મળશે આ ફી

2017માં સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલો કાયદો ડિમોનેટાઇઝ્ડ ચલણી નોટો પર ભારતીય રિઝર્વ બેંક અને સરકારની જવાબદારીને પણ દૂર કરે છે. વર્ષ 2016માં, મોદી સરકારે નાણાંકીય વ્યવસ્થામાંથી બિનહિસાબી નાણાં અને નકલી નોટોને દૂર કરવા માટે આરબીઆઈના સેન્ટ્રલ બોર્ડની ભલામણો પર નોટબંધીનો નિર્ણય લીધો હતો. કાયદો 31 ડિસેમ્બર, 2016 પછી જૂની ચલણી નોટોના કબજા, ટ્રાન્સફર અથવા રસીદ પર પ્રતિબંધ મૂકે છે, અને દંડ લાદવા માટે પ્રથમ વર્ગના મેજિસ્ટ્રેટની કોર્ટને સત્તા પ્રદાન કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, એવું માનવામાં આવે છે કે 2000 રૂપિયાની નોટો ચલણમાંથી ગાયબ થયા બાદ સંસદ આ અંગે કાયદો લાવી શકે છે અથવા 2017ના કાયદા હેઠળ જ કાર્યવાહી કરવાનો અધિકાર આપી શકે છે.