लहान मुलं झोपेत पाय का हलवतात? तज्ज्ञांकडून कारण आणि उपाय जाणून घ्या

मुलांना झोपताना अनेकदा पाय हलवण्याची सवय असते. घरातील इतर सदस्य हे सामान्य मानतात. पण याला मुलांमध्ये पीरियडिक लिंब मूव्हमेंट डिसऑर्डर (PLMD) म्हणतात. हा झोपेचा विकार आहे ज्यामध्ये झोपेच्या वेळी हातपायांच्या वारंवार हालचाली होतात. या समस्येकडे अनेकदा दुर्लक्ष केले जात असले तरी, PLMD मुलाच्या झोपेच्या गुणवत्तेवर परिणाम करू शकते. यामुळे दिवसभरात मुलांना थकवा, चिडचिड जाणवू शकतो. मुलांमध्ये PLMD ची कारणे पालकांनी समजून घेणे फार महत्वाचे आहे. मुलांना झोपताना पाय हलवण्याची सवय का असते आणि त्यावर मात कशी करता येईल, ते जाणून घेऊया.

अनुवांशिक

अनुवांशिक कारणांमुळे मुलांमध्ये PLMD होऊ शकतो. झोपेचा विकार किंवा अस्वस्थ पाय सिंड्रोम (RLS) चा कौटुंबिक इतिहास असलेल्या मुलांना PLMD होण्याची शक्यता जास्त असते.

न्यूरोलॉजिकल घटक

मेंदूच्या न्यूरोट्रांसमीटर प्रणालीतील असामान्यता, विशेषतः डोपामाइन, PLMD शी संबंधित असू शकतात. या विकृती झोपेच्या वेळी स्नायूंच्या हालचालींच्या नियंत्रणात व्यत्यय आणू शकतात, ज्यामुळे मुल वेळोवेळी त्यांचे हातपाय हलवू शकते.

लोह कमतरता

रक्तातील लोहाची कमी पातळी मुलांमध्ये RLS आणि PLMD या दोन्हीशी जोडलेली आहे. डोपामाइन उत्पादनासाठी लोह आवश्यक आहे आणि त्याची कमतरता PLMD ची लक्षणे वाढवू शकते.

इतर वैद्यकीय परिस्थिती

हायपरएक्टिव्हिटी डिसऑर्डर (एडीएचडी), ऑटिझम स्पेक्ट्रम डिसऑर्डर (एएसडी), आणि झोपेशी संबंधित श्वासोच्छवासाच्या विकारांसारख्या काही वैद्यकीय परिस्थिती, मुलांमध्ये पीएलएमडीचा धोका वाढवू शकतात.

तज्ज्ञांकडील उपाय 

लोह सप्लिमेंट: अशा प्रकरणांमध्ये, प्रथम लोहाची कमतरता ओळखली जाते, त्यानंतर डॉक्टर लोह सप्लिमेंट देऊन PLMD ची लक्षणे कमी करण्यात मदत करू शकतात. रक्तातील लोहाची पातळी वाढल्याने डोपामाइनचे उत्पादन सुधारू शकते आणि झोपेच्या दरम्यान मुरगळण्याची प्रवृत्ती कमी होऊ शकते.

औषधे: डोपामाइन ऍगोनिस्ट सारखी औषधे, सामान्यत: मेंदूतील न्यूरोट्रांसमीटरची पातळी नियंत्रित करून PLMD लक्षणांची तीव्रता कमी करण्यास मदत करू शकतात. ही औषधे मुलांमध्ये सावधगिरीने आणि बालरोगतज्ञ किंवा झोप तज्ञांच्या देखरेखीखाली वापरली पाहिजेत.

जीवनशैलीतील बदल: जीवनशैलीतील साधे बदल मुलांमध्ये PLMD लक्षणे व्यवस्थापित करण्यास किंवा कमी करण्यास मदत करू शकतात. यासाठी, मुलांच्या झोपेसाठी एक पॅटर्न फॉलो करा. मुलांची खोली शांत आणि मंद प्रकाशात ठेवा. यामुळे मुलाच्या झोपेची गुणवत्ता सुधारते.

कॉग्निटिव्ह बिहेवियरल थेरपी (CBT): CBT तंत्र, जसे की विश्रांती व्यायाम आणि झोपेची स्वच्छता, चिंता किंवा तणाव कमी करण्यास मदत करतात ज्यामुळे झोपेचा त्रास होतो. PLMD लक्षणे व्यवस्थापित करण्यासाठी हे फायदेशीर ठरू शकते.