महाराष्ट्राला लागून असलेल्या या राज्यात जाणवले भूकंपाचे धक्के

हैदराबाद : तेलंगणामध्ये भूकंपाचे धक्के जाणवले आहेत. नॅशनल सेंटर फॉर सिस्मॉलॉजीनुसार, तेलंगणातील करीमनगरपासून 45 किमी ईशान्येला भूकंपाचे धक्के जाणवले. शनिवारी दुपारी 2 वाजून 3 मिनिटांनी हा भूकंप झाल्याचे सांगण्यात आले. तेलंगणातील या भूकंपाची तीव्रता 4.0 इतकी होती. मात्र, या भूकंपात कोणतेही नुकसान झाल्याचे वृत्त नाही.

भूकंप का होतो?

पृथ्वी मुख्यत्वे आतील गाभा, बाह्य गाभा, आवरण आणि कवच या चार थरांनी बनलेली आहे. कवच आणि वरच्या आवरणाला लिथोस्फीअर म्हणतात. हा 50 किमी जाड थर विभागांमध्ये विभागलेला आहे, ज्याला टेक्टोनिक प्लेट्स म्हणतात. या टेक्टोनिक प्लेट्स त्यांच्या ठिकाणाहून हलत राहतात, परंतु जेव्हा ते खूप हलतात तेव्हा भूकंप होतो. या प्लेट्स क्षैतिज आणि उभ्या दोन्ही ठिकाणी हलवू शकतात. यानंतर त्यांना त्यांची जागा सापडते आणि अशा स्थितीत एक प्लेट दुसऱ्याखाली येते.

खरे तर हे ग्रह अतिशय संथ गतीने फिरत असतात. अशा प्रकारे, दरवर्षी ते त्यांच्या जागेपासून 4-5 मिमी हलतात. जेव्हा एक प्लेट दुसऱ्या प्लेटजवळ जाते तेव्हा दुसरी प्लेट दूर जाते. त्यामुळे कधी कधी त्यांची टक्कर होते.

भूकंपाचे केंद्र आणि तीव्रता म्हणजे काय?

भूकंपाचे केंद्रबिंदू हे ठिकाण आहे ज्याच्या खाली भूगर्भीय ऊर्जा प्लेट्सच्या हालचालीद्वारे सोडली जाते. या ठिकाणी भूकंपाची कंपने जास्त असतात. कंपनाची वारंवारता कमी झाल्यामुळे त्याचा प्रभाव कमी होतो. जर रिश्टर स्केलवर 7 किंवा त्याहून अधिक तीव्रतेचा भूकंप झाला असेल तर, हादरा सुमारे 40 किमीच्या परिघात अधिक मजबूत बसतो. परंतु भूकंपाची वारंवारता वरच्या दिशेने आहे की श्रेणीत आहे यावर देखील ते अवलंबून असते. जर कंपची वारंवारता जास्त असेल तर कमी क्षेत्र प्रभावित होईल.

भूकंपाची खोली जितकी जास्त असेल तितकी त्याची तीव्रता पृष्ठभागावर जाणवेल.

कोणते भूकंप धोकादायक आहेत?

रिश्टर स्केलवर 5 पर्यंत तीव्रतेचे भूकंप सहसा धोकादायक नसतात, परंतु हे क्षेत्राच्या संरचनेवर अवलंबून असते. जर भूकंपाचा केंद्रबिंदू नदीच्या काठावर असेल आणि भूकंपाच्या तंत्रज्ञानाशिवाय बांधलेल्या उंच इमारती असतील तर 5 तीव्रतेचा भूकंप देखील धोकादायक ठरू शकतो.

- सुरक्षित ठिकाणी भूकंप प्रतिरोधक इमारत बांधा.

- वेळोवेळी आपत्ती व्यवस्थापनाचे प्रशिक्षण घ्या आणि रिहर्सल करा.

- एक आपत्ती किट बनवा ज्यात रेडिओ, अत्यावश्यक कागद, मोबाईल, टॉर्च, माचिस, मेणबत्ती, चप्पल, काही पैसे आणि आवश्यक औषधे ठेवावीत.

- समतोल राखण्यासाठी फर्निचर घट्ट धरून ठेवा. लिफ्ट अजिबात वापरू नका.

- मोकळ्या जागेत झाडे आणि वीजवाहिन्यांपासून दूर राहा.

- तुम्ही गाडीच्या आत असाल तर त्यातच राहा, बाहेर पडू नका.