लीप ईयर दर 4 वर्षांनीच का येते? अधिकचा दिवस फेब्रुवारीतच का जोडला जातो?

Leap Year Calculation: नव्या वर्षाच्या दुसऱ्या महिन्यात म्हणजेच फेब्रुवारीत एक दिवस जास्त असणार आहे. त्यामुळे 2024 हे लीप ईयर असल्याचे आपल्या लक्षात आले आहे. प्रत्येक 4 वर्षांनी लीप ईयर येते. यावेळी वर्षाचा सर्वात लहान महिना फेब्रुवारीमध्ये 29 वा दिवस जोडला जातो. पण हे लीप ईयर का येते? फेब्रुवारीमध्येच हा दिवस का जोडला जातो? याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.  इंग्रजी कॅलेंडर सौर वर्षाच्या आधारावर मोजले जाते. या कॅलेंडरला ग्रेगोरियन कॅलेंडर म्हणतात आणि त्याचा पहिला महिना जानेवारी आहे. साधारणपणे, लोक ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार 31 जानेवारीला नवीन वर्ष साजरे करतात. ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार, एका वर्षात 365 दिवस असतात आणि प्रत्येक 4 वर्षांनी लीप वर्ष येते. ज्यामध्ये 365 ऐवजी 366 दिवस असतात. अशावेळी फेब्रुवारी महिन्यात अतिरिक्त दिवस जोडले जातात आणि दर चार वर्षांनी फेब्रुवारी महिना 28 दिवसांऐवजी 29 दिवसांचा होतो. 

यामुळे दर 4 वर्षांनी येते लीप वर्ष 

सर्वात आधी लीप ईयर म्हणजे काय ते जाणून घेऊया. पृथ्वीला सूर्याभोवती फिरण्यासाठी 365 दिवस आणि ६ तास लागतात आणि त्यानंतरच एक सौर वर्ष पूर्ण होते आणि नवीन वर्ष सुरू होते. या 6-6 तासांचा कालावधी 4 वर्षांत 24 तास जोडतो आणि 24 तासांचा पूर्ण दिवस बनतो. अशा प्रकारे, प्रत्येक चौथ्या वर्षाच्या हिशोबात एक अतिरिक्त दिवस जोडला जातो आणि ते वर्ष 366 दिवसांचे होते. हा अतिरिक्त दिवस फेब्रुवारीमध्ये जोडला जातो. त्यामुळेच दर चौथ्या वर्षी फेब्रुवारीत 29 दिवसांचा कालावधी असतो.

फेब्रुवारीतच अतिरिक्त दिवस का जोडला जातो?

आता इंग्रजी कॅलेंडरमध्ये वर्षाचे जानेवारी ते डिसेंबर असे वर्षाचे 12 महिने असताना फेब्रुवारीतच 1 दिवस एक्स्ट्रा का जोडला जातो? असा प्रश्न तुम्हाला पडला असेल. यामागचे कारण जाणून घेऊया.  ग्रेगोरियन कॅलेंडरच्या आधी ज्युलियन कॅलेंडर वापरात होते. हे रोमन सौर कॅलेंडर होते. ज्युलियन कॅलेंडरमध्ये वर्षाचा पहिला महिना मार्च आणि शेवटचा फेब्रुवारी होता. या कॅलेंडरमध्ये लीप वर्षाची व्यवस्था करण्यात आली होती. त्या वेळी लीप वर्षाचा अतिरिक्त दिवस शेवटच्या महिन्यात जोडला गेला. ज्युलियन कॅलेंडरच्या जागी जेव्हा ग्रेगोरियन कॅलेंडर आले तेव्हा पहिला महिना जानेवारी बनला, परंतु तरीही फेब्रुवारीमध्ये अतिरिक्त दिवस जोडला गेला कारण हा क्रम आधीच चालू होता आणि फेब्रुवारी हा सर्वात लहान महिना होता.

हिंदू कॅलेंडरमध्ये अधिक महिन्यांची व्यवस्था

ज्याप्रमाणे इंग्रजी कॅलेंडरमध्ये लीप वर्षाची तरतूद आहे, त्याचप्रमाणे हिंदू कॅलेंडरमध्ये अधिक महिन्यांची तरतूद आहे. हिंदू कॅलेंडरचे पाच मुख्य भाग वार, तिथी, नक्षत्र, योग आणि करण मानले जातात. यामुळे याला पंचांग म्हणतात. हिंदू कॅलेंडर चांद्र वर्षावर आधारित आहे. चांद्र वर्षात 354 ते 360 दिवस असतात. वाढत्या आणि घटत्या तारखांमुळे, महिन्यात आणि वर्षात दिवस कमी-जास्त होतात. 

साधारणपणे दरवर्षी 5 ते 11 दिवसांचा फरक असतो आणि दर 3 वर्षांनी हा फरक सुमारे एक महिन्याइतका होतो. या स्थितीत वर्षात एक महिना अतिरिक्त असतो. अतिरिक्त महिन्याला अधिकारमास, मलामास किंवा पुरुषोत्तमामास असे म्हणतात.