ગુજરાતના ખેડૂતો મહિને કેટલું કમાય છે? દેશના તમામ રાજ્યોના ખેડૂતોની કમાણી જાહેર

ઝી બ્યુરો/ગુજરાત: દર વખતે કેન્દ્ર સરકાર ખેડૂતો માટે કરોડો રૂપિયાનું બજેટ જાહેર કરે છે, પરંતુ તેમ છતાં ગુજરાત સહિત દેશના એકેય રાજ્યના ખેડૂતોની કમાણીમાં ઝાઝો ફર્ક પડતો નથી.ગુજરાતના ખેડૂતો જ નહીં દેશના ખેડૂતો કેટલા સમૃદ્ધ છે તે કૃષિ વિભાગના આંકડા પરથી જાણી શકાય છે. સરકાર દ્વારા ખેડૂતોને આર્થિક મદદ માટે ઘણી યોજનાઓ ચલાવવામાં આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ગુજરાત સહિત દેશના અનેક રાજ્યોના ખેડૂત પરિવારોની સરેરાશ આવક કેટલી છે? જેનો જવાબ આજે અમે તમને જણાવીશું. કૃષિ પ્રધાન શિવરાજ સિંહ ચૌહાણના જણાવ્યા અનુસાર, મેઘાલયના ખેડૂત પરિવારો દર મહિને આવકમાં પ્રથમ સ્થાને છે. જ્યારે ઝારખંડ આ યાદીમાં સૌથી નીચે છે.

ડેટાના આંકડા પરથી ખબર પડે છે કે 2019માં એક ખેડૂત પરિવારની સરેરાશ માસિક આવક ₹10,218 જેટલી ઓછી હતી. તે નેશનલ સેમ્પલ સર્વે ઓફિસ (NSSO) 'એસેસમેન્ટ ઓફ ધ સિચ્યુએશન ઓફ એગ્રીકલ્ચરલ હાઉસહોલ્ડ્સ એન્ડ લેન્ડ એન્ડ લાઈવસ્ટોક હોલ્ડિંગ્સ, 2019' સર્વેક્ષણ પર આધારિત છે, જે 2021 માં બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું.

દેશમાં ખેડૂત પરિવારોમાં પંજાબ, હરિયાણા અને કેરળની સૌથી વધુ સરેરાશ માસિક આવક અનુક્રમે ₹26,701, ₹22,841 અને ₹17,915 છે. જ્યારે ગુજરાતના ખેડૂત પરિવારોની માસિક આવક 12,631 છે. ઐતિહાસિક રીતે પંજાબ અને હરિયાણા જેવા ઉત્તરીય પ્રદેશો 1980ના દાયકાના ઉત્તરાર્ધમાં 'હરિત ક્રાંતિ'ના પ્રાથમિક લાભાર્થીઓ હતા, જેણે પાકની ઉપજમાં સુધારો કર્યો હતો, જ્યારે કેરળમાં 1950ના દાયકાના ઉત્તરાર્ધમાં જમીન સુધારણાની ચળવળ થઈ હતી, જેના કારણે ખેડૂતોને જમીન સમાનતા દ્વારા લાભ મળ્યો હતો.

બીજી તરફ, ઝારખંડ, ઓડિશા અને પશ્ચિમ બંગાળ જેવા રાજ્યો છે, જ્યાં ખેતી કરતા પરિવારોની ભારતમાં સૌથી ઓછી આવક છે. આ રાજ્યોમાં સરેરાશ કૃષિ પરિવાર અનુક્રમે ₹4,895, ₹5,112 અને ₹6,762 કમાય છે. સર્વેના ડેટા દર્શાવે છે કે ભારતમાં લગભગ અડધોઅડધ ખેત પરિવારો દેવામાં ડૂબી ગયા છે અને આ ટકાવારી વર્ષોથી વધઘટ થઈ છે. 2003માં 48.6 ટકાથી, 2013માં 51.9 ટકા અને 2019માં થોડાં ઘટાડા સાથે 50.2 ટકા થઈ ગઈ છે.

સંસદમાં પૂછવામાં આવેલા એક પ્રશ્નના જવાબમાં કૃષિમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય નમૂના સર્વેક્ષણ કાર્યાલય (NSSO), આંકડા અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલય (MOSPI) એ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં કૃષિ પરિવારોની સ્થિતિ આકારણી સર્વેક્ષણ (SAS) હાથ ધર્યું હતું. આ સર્વે અનુસાર, 2018-19માં ગ્રામીણ ભારતમાં કૃષિ પરિવાર દીઠ સરેરાશ માસિક આવક રાજ્ય-રાજ્યમાં અલગ-અલગ હતી. જ્યારે દેવાદાર ખેડૂત પરિવારોની ટકાવારી પણ રાજ્યોમાં અલગ અલગ છે.

ખેડૂતોની આવક વધી
મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં કૃષિ ક્ષેત્રમાં કુલ 4 ટકાનો વાર્ષિક વૃદ્ધિ દર નોંધવામાં આવ્યો છે. આ વૃદ્ધિનો શ્રેય સરકાર દ્વારા અમલી વિવિધ યોજનાઓને આપવામાં આવે છે. આ યોજનાઓના અમલીકરણના પરિણામે ખેડૂતોની આવકમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. ભારતીય કૃષિ અનુસંધાન પરિષદ (ICAR) એ એક પુસ્તક બહાર પાડ્યું છે જે 75,000 ખેડૂતોની કહાનીઓનું સંકલન કરે છે જેમણે તેમની આવક બમણી કરી છે.

ટોચ પર છે મેઘાલય 
કેટલાક રાજ્યોમાં ખેડૂત પરિવારોની આવક દર મહિને 20 હજાર રૂપિયાથી વધુ છે. જ્યારે ઘણા રાજ્યોમાં આવક સરેરાશ છે અને કેટલાકમાં આવક ઘણી ઓછી છે. ગુજરાતના ખેડૂત પરિવારોની માસિક આવક 12,631 છે. સારી આવકના મામલામાં મેઘાલય ટોપ પર છે. અહીં આવક 29,348 છે. જ્યારે ઝારખંડ આ મામલે સૌથી પાછળ છે, રાજ્યમાં આવક 4,895 છે. જ્યારે ઉત્તર પ્રદેશની વાત કરીએ તો અહીં આવક 8,061 છે.

ખેડૂતોની આવક વધારવા માટે સરકારે ઘણી યોજનાઓ અને પહેલ શરૂ કરી છે.

• પીએમ કિસાન દ્વારા ખેડૂતોને આવક સહાય
• પ્રધાનમંત્રી પાક વીમા યોજના
• કૃષિ ક્ષેત્ર માટે સંસ્થાકીય ધિરાણ
• ઉત્પાદન ખર્ચના દોઢ ગણા લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (એમએસપી) નક્કી કર્યા
• દેશમાં જૈવિક ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવું
• વધુ ક્રોપ ચાલુ કરો
• સૂક્ષ્મ સિંચાઈ ભંડોળ
• ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (FPO) ને પ્રોત્સાહન
• રાષ્ટ્રીય મધમાખી ઉછેર અને મધ મિશન
• કૃષિ યાંત્રિકરણ
• ખેડૂતોને સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ આપવા
• નેશનલ એગ્રીકલ્ચર માર્કેટ (e-NAM) એક્સ્ટેંશન પ્લેટફોર્મની સ્થાપના
• ખાદ્ય તેલ માટે રાષ્ટ્રીય મિશન શરૂ કરવામાં આવ્યું
• કૃષિ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ફંડ
• કૃષિ પેદાશોના લોજિસ્ટિક્સમાં સુધારો, કિસાન રેલની રજૂઆત.
• બાગાયતના સંકલિત વિકાસ માટેનું મિશન (MIDH)
• કૃષિ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોમાં સ્ટાર્ટ-અપ ઇકો સિસ્ટમની રચના
• કૃષિ અને કૃષિ સંબંધિત ચીજવસ્તુઓની નિકાસમાં સિદ્ધિ
• કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના નમો ડ્રોન દીદી