आयुर्वेदाची जनक देवी धन्वंतरीची पूजा धनत्रयोदशीला का करतात? आरोग्यदेवतेच दिवाळीशी काय कनेक्शन?

दिवाळी हा पाच दिवसांचा सण आहे, जो धनत्रयोदशीच्या दिवसापासून सुरू होतो. धनतेरसला धनत्रयोदशी असेही म्हणतात. धनत्रयोदशीच्या दिवशी लक्ष्मी आणि कुबेर देव यांची पूजा केली जाते. याशिवाय धन्वंतरीच्या पूजेलाही या दिवशी महत्त्व आहे.

पंचांगानुसार, कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील त्रयोदशी तिथीला धनत्रयोदशीचा सण साजरा केला जातो. या दिवशी, लोक त्यांच्या क्षमतेनुसार नक्कीच काही किंवा इतर वस्तू खरेदी करतात. यावर्षी धनत्रयोदशीचा सण 29 ऑक्टोबरला आणि दिवाळी (दिवाळी 2024) 31 ऑक्टोबरला असेल.

धन्वंतरी कोण आहे?

धार्मिक ग्रंथानुसार धन्वंतरीची उत्पत्ती समुद्रमंथनाच्या वेळी झाली. पौराणिक कथेनुसार, ज्यासाठी समुद्रमंथन करण्यात आले होते ते अमृत पात्र घेऊन धन्वंतरीच बाहेर पडले होते. ते आयुर्वेदाचे प्रणेते आणि वैद्यकीय क्षेत्रातील देवांचे वैद्य म्हणून ओळखले जातात. म्हणून धन्वंतरीला आरोग्य देणारी देवता मानली जाते. असे मानले जाते की, त्यांची पूजा केल्याने रोगांपासून मुक्ती मिळते आणि अशक्तपणा प्राप्त होतो. आता प्रश्न असा पडतो की, जेव्हा धन्वंतरी हे सर्व वरदान देणारी देवता आहे तर मग धनत्रयोदशीच्या दिवशी त्याची पूजा का केली जाते?

धनत्रयोदशीच्या दिवशीच धन्वंतरीची पूजा का केली जाते?

पौराणिक कथेनुसार, अमृत पात्रासाठी देव आणि दानवांमध्ये समुद्रमंथन झाले. समुद्रमंथनातून सर्व 14 रत्ने एक एक करून बाहेर पडली, ज्यामध्ये शेवटचे अमृत भांडे होते ज्यामध्ये धन्वंतरी प्रकट झाले. ज्या दिवशी धन्वंतरी अमृत पात्रासह प्रकट झाले तो दिवस कार्तिक शुक्ल पक्षातील त्रयोदशीचा दिवस होता. त्यामुळे धनत्रयोदशीच्या दिवशी त्यांची पूजा केली जाते. या तिथीच्या घटनेमुळे, धनत्रयोदशीचा दिवस धन्वंतरी त्रयोदशी किंवा धन्वंतरी जयंती म्हणून देखील साजरा केला जातो.