तरुणांमध्ये स्ट्रोक समजून घेणे: कारणे, जोखीम घटक आणि प्रतिबंध

Health News : स्ट्रोक, बहुतेकदा वृद्ध लोकांचा त्रास म्हणून ओळखला जातो, तो तरुण लोकसंख्येवर अधिकाधिक छाप पाडत आहे. पारंपारिकपणे वृद्धापकाळाचा आजार मानला जातो, तरुण व्यक्तींमध्ये सार्वजनिक आरोग्य समस्या म्हणून स्ट्रोकचे वाढते ओझे चिंताजनक आहे, 50 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या व्यक्तींमध्ये स्ट्रोकचे प्रमाण सर्व स्ट्रोकपैकी ~10% आहे. स्ट्रोक हा त्यापैकी एक आहे. सर्वात सामान्य न्यूरोलॉजिकल परिस्थिती ज्यामुळे दीर्घकालीन अपंगत्व आणि मोठ्या संख्येने भावनिक आणि सामाजिक आर्थिक परिणाम होतात. यामुळे रुग्णांना, त्यांच्या कुटुंबियांना आणि आरोग्य सेवा प्रदात्यांना गंभीर त्रास होतो. 5,6 लहान वयात स्ट्रोकचे परिणाम तात्काळ आरोग्याच्या चिंतेपेक्षा जास्त असतात, ज्यामुळे एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनाच्या मार्गावर परिणाम होतो.

भारतीय अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की सुमारे 10% ते 15% स्ट्रोक 40 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या लोकांमध्ये होतात. तसेच, भारतात, रुग्णालयात दाखल झालेल्या पहिल्या स्ट्रोकच्या रूग्णांपैकी जवळजवळ एक-पंचमांश रूग्ण हे 40 वर्षांपेक्षा कमी वयाचे आहेत. स्ट्रोकपासून वाचलेल्यांपैकी, बरेच लोक मानसशास्त्रीय परिणामांना तोंड देतात कारण कायमस्वरूपी संज्ञानात्मक कमतरता, अपस्मार, आणि खराब कार्यात्मक परिणामांसह तीव्र कमजोर करणारा थकवा.

तरुणांमध्ये स्ट्रोकची कारणे आणि जोखीम घटक: तरुण प्रौढांमधील स्ट्रोकचे जोखीम घटक सामान्यत: सामान्य लोकसंख्येच्या स्ट्रोकसारखेच असतात, ज्यात उच्च रक्तदाब, हायपरकोलेस्टेरोलेमिया, लठ्ठपणा, मधुमेह मेल्तिस, धूम्रपान आणि हृदयरोग यांचा समावेश होतो. तथापि, मायग्रेन, तोंडी गर्भनिरोधक वापर, गर्भधारणा आणि प्रसूतीनंतरची स्थिती आणि मनोरंजनात्मक औषधांचा वापर हे अतिरिक्त घटक आहेत जे तरुण लोकसंख्येसाठी अद्वितीय आहेत आणि स्ट्रोकचा धोका वाढवतात. 15 ते 45 वयोगटातील तरुण प्रौढांमध्ये जवळजवळ एक तृतीयांश इस्केमिक स्ट्रोकसाठी एथेरोस्क्लेरोटिक रोग जबाबदार असतो. एथेरोस्क्लेरोसिस म्हणजे धमनीच्या भिंतींमध्ये आणि त्यावरील चरबी, कोलेस्टेरॉल आणि इतर पदार्थांचे संचय. या बिल्डअपला प्लेक म्हणतात. प्लेकमुळे रक्तवाहिन्या अरुंद होऊ शकतात, रक्त प्रवाह अवरोधित करतात. प्लेक देखील फुटू शकतो, ज्यामुळे रक्ताची गुठळी होऊ शकते.

तरुण प्रौढांमध्ये, उच्च रक्तदाब, हायपरकोलेस्टेरोलेमिया, लठ्ठपणा, मधुमेह मेल्तिस आणि धूम्रपान वाढत आहे, या सर्वांमुळे स्ट्रोकचा धोका वाढतो. तरुण लोकांमध्ये, मायग्रेनचा इस्केमिक आणि हेमोरेजिक स्ट्रोक या दोन्हीशी संबंध आहे. बेकायदेशीर औषध वापरणाऱ्यांना रक्तस्त्राव किंवा इस्केमिक स्ट्रोक होण्याची शक्यता असते.

प्रतिबंध आणि जीवनशैली बदल: तरुण लोकांमध्ये स्ट्रोक रोखणे हे अजिबात अशक्य काम नाही. निरोगी जीवनशैलीतील बदलांचा अवलंब करून तरुण लोक स्ट्रोकचा धोका मोठ्या प्रमाणात कमी करू शकतात. पौष्टिक आहार, शारीरिक

क्रियाकलाप, धूम्रपान बंद करणे, मद्यपान कमी करणे, तणाव व्यवस्थापन आणि वारंवार आरोग्य तपासणी करून आम्ही तरुणांना त्यांच्या आरोग्यावर नियंत्रण ठेवण्यास आणि स्ट्रोकच्या भयंकर परिणामांपासून त्यांचे भविष्य सुरक्षित ठेवण्यास सक्षम करू शकतो.

संशय कधी घ्यायचा? स्ट्रोकचे वेळेवर निदान करणे हे त्वरित उपचार सुनिश्चित करण्यासाठी आणि विकृती आणि मृत्यूचे प्रमाण कमी करण्यासाठी महत्वाचे आहे. जरी तरुण प्रौढांमध्ये इस्केमिक स्ट्रोकचे वैशिष्ट्यपूर्ण सादरीकरण वृद्ध प्रौढांसारखेच असले तरी, ही असामान्य लक्षणे आहेत जी निदानासाठी आव्हाने निर्माण करू शकतात. सतत डोकेदुखी, विशेषत: थंडरक्लॅप डोकेदुखी, हायपरकोग्युलेबल स्थिती असलेल्या तरुण प्रौढांमध्ये फोकल न्यूरोलॉजिकल निष्कर्षांसह किंवा त्याशिवाय (रक्ताच्या गुठळ्या विकसित होण्याची प्रवृत्ती वाढली), गर्भधारणा, तोंडावाटे गर्भनिरोधक गोळ्यांचा वापर सेरेब्रल थ्रोम्बोसिसकडे निर्देश करू शकतो. किरोप्रॅक्टिक नेक मॅनिपुलेशन किंवा जोरदार व्यायामासह अलीकडील किरकोळ आघात किंवा अचानक मानेच्या हालचालींनंतर सतत डोकेदुखी किंवा मानदुखी ही संबंधित चेतावणी चिन्हे असू शकतात. कानात दुखणे, वागण्यात किंवा विचारात बदल, फेफरे, ताप, वजन कमी होणे, पुरळ उठणे, दृष्टी समस्या किंवा इतर अवयवांच्या समस्या यांसारखी असामान्य चिन्हे दिसल्यास, तुम्हाला अधिक सावध राहावे लागेल.

स्ट्रोकचा उपचार म्हणून यांत्रिक थ्रोम्बेक्टॉमी मॅकेनिकल थ्रोम्बेक्टॉमी ही एक मानक प्रक्रिया आहे जी तीव्र इस्केमिक स्ट्रोक असलेल्या रूग्णांसाठी योग्य आहे जी आधीच्या रक्ताभिसरणात मोठ्या धमनीच्या अडथळ्यामुळे आहे ज्यांना शेवटच्या निरोगी अवस्थेच्या 24 तासांच्या आत उपचार केले जाऊ शकतात (म्हणजे बेसलाइन न्यूरोलॉजिकल स्थिती), त्यांना इंट्राव्हेनस थ्रोम्बोलाइटिक थेरपी मिळाली की नाही याची पर्वा न करता. समान इस्केमिक स्ट्रोक घटना.

स्ट्रोकमध्ये प्रतिबंधात्मक तपासणीचे महत्त्व: नियमित तपासणी आरोग्यसेवा व्यावसायिकांना स्ट्रोकशी संबंधित असलेल्या उच्च रक्तदाब, मधुमेह आणि लठ्ठपणा यासारख्या सामान्य जोखीम घटकांचे मूल्यांकन आणि व्यवस्थापन करण्यास अनुमती देतात. ऍट्रियल फायब्रिलेशन सारख्या परिस्थिती ओळखणे आणि त्यावर उपचार करणे, ज्यामुळे रक्ताच्या गुठळ्या आणि स्ट्रोक होऊ शकतात, नियमित तपासणीद्वारे प्राप्त केले जाऊ शकतात.संशय कधी घ्यायचा?

स्ट्रोकचे वेळेवर निदान करणे हे त्वरित उपचार सुनिश्चित करण्यासाठी आणि विकृती आणि मृत्यूचे प्रमाण कमी करण्यासाठी महत्वाचे आहे. जरी तरुण प्रौढांमध्ये इस्केमिक स्ट्रोकचे वैशिष्ट्यपूर्ण सादरीकरण वृद्ध प्रौढांसारखेच असले तरी, ही असामान्य लक्षणे आहेत जी निदानासाठी आव्हाने निर्माण करू शकतात. सतत डोकेदुखी, विशेषत: थंडरक्लॅप डोकेदुखी, हायपरकोग्युलेबल स्थिती असलेल्या तरुण प्रौढांमध्ये फोकल न्यूरोलॉजिकल निष्कर्षांसह किंवा त्याशिवाय (रक्ताच्या गुठळ्या विकसित होण्याची प्रवृत्ती वाढली), गर्भधारणा, तोंडावाटे गर्भनिरोधक गोळ्यांचा वापर सेरेब्रल थ्रोम्बोसिसकडे निर्देश करू शकतो. किरोप्रॅक्टिक नेक मॅनिपुलेशन किंवा जोरदार व्यायामासह अलीकडील किरकोळ आघात किंवा अचानक मानेच्या हालचालींनंतर सतत डोकेदुखी किंवा मानदुखी ही संबंधित चेतावणी चिन्हे असू शकतात. कानात दुखणे, वागण्यात किंवा विचारात बदल, फेफरे, ताप, वजन कमी होणे, पुरळ उठणे, दृष्टी समस्या किंवा इतर अवयवांच्या समस्या यांसारखी असामान्य चिन्हे दिसल्यास, तुम्हाला अधिक सावध राहावे लागेल.

स्ट्रोकचा उपचार म्हणून यांत्रिक थ्रोम्बेक्टॉमी मॅकेनिकल थ्रोम्बेक्टॉमी ही एक मानक प्रक्रिया आहे जी तीव्र इस्केमिक स्ट्रोक असलेल्या रूग्णांसाठी योग्य

आहे जी आधीच्या रक्ताभिसरणात मोठ्या धमनीच्या अडथळ्यामुळे आहे ज्यांना शेवटच्या निरोगी अवस्थेच्या 24 तासांच्या आत उपचार केले जाऊ शकतात (म्हणजे बेसलाइन न्यूरोलॉजिकल स्थिती), त्यांना इंट्राव्हेनस थ्रोम्बोलाइटिक थेरपी मिळाली की नाही याची पर्वा न करता. समान इस्केमिक स्ट्रोक घटना.

स्ट्रोकमध्ये प्रतिबंधात्मक तपासणीचे महत्त्व: नियमित तपासणी आरोग्यसेवा व्यावसायिकांना स्ट्रोकशी संबंधित असलेल्या उच्च रक्तदाब, मधुमेह आणि लठ्ठपणा यासारख्या सामान्य जोखीम घटकांचे मूल्यांकन आणि व्यवस्थापन करण्यास अनुमती देतात. ऍट्रियल फायब्रिलेशन सारख्या परिस्थिती ओळखणे आणि त्यावर उपचार करणे, ज्यामुळे रक्ताच्या गुठळ्या आणि स्ट्रोक होऊ शकतात, नियमित तपासणीद्वारे प्राप्त केले जाऊ शकतात.

तरुण लोकांमध्ये स्ट्रोकचा विकास हे एक तीव्र स्मरणपत्र म्हणून काम करते की हे जीवन बदलणारे आपत्ती केवळ वृद्धांसाठीच नाहीत. यामध्ये जागरूकता वाढवण्यासाठी आणि प्रतिबंधात्मक उपाययोजना करण्यासाठी एकत्रित प्रयत्न करण्याची गरज आहे. जीवनशैलीतील बदलांचे महत्त्व जास्त सांगता येणार नाही; ते स्ट्रोक विरूद्ध अडथळा आणतात आणि आपल्या तरुणांसाठी निरोगी भविष्यासाठी मार्ग देतात. स्ट्रोकची कारणे आणि जोखीम घटकांबद्दल ज्ञान मिळवून, त्याची चिन्हे आणि लक्षणे ओळखून आणि त्यांच्या जीवनशैलीत आवश्यक बदल अंमलात आणून, तरुण व्यक्ती या विनाशकारी घटनेची त्यांची संवेदनशीलता कमी करू शकतात. जागतिक स्ट्रोक दिन, दरवर्षी 29 ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जातो. या वर्षीच्या जागतिक स्ट्रोक दिन 2023 ची थीम "स्ट्रोक पेक्षा जास्त" आहे. "स्ट्रोक पेक्षा जास्त" ही थीम बहुधा व्यक्ती आणि समुदाय स्ट्रोकमुळे उद्भवलेल्या आव्हानांवर मात करू शकतात आणि त्यावर मात करू शकतात या कल्पनेवर जोर देते. एकत्रितपणे, आपण स्ट्रोकवर मात करू शकतो आणि जीव वाचवू शकतो.

अस्वीकरण: Medtronic द्वारे सार्वजनिक हितासाठी जारी केले. व्यक्त केलेली मते ही डॉ. राकेश लल्ला यांची स्वतंत्र मते आहेत जी केवळ सामान्य माहिती आणि शैक्षणिक हेतूंसाठी आहेत आणि वैद्यकीय सल्ला नाही.