Mahakumbh : नागा साधु होण्याचा प्रवास अतिशय वेदनादायी, नपुंसक करण्यामागचं कारण काय?

प्रयागराजमध्ये महाकुंभ मेळा सुरु आहे. या मेळ्यातील खास आकर्षण असतात ते नागा साधु. नागासाधु होण्यापर्यंतचा प्रवास हा अतिशय खास असतो. यासाठी होणाऱ्या प्रक्रियेतूनजाताना अनेक वेदना सहन कराव्या लागतात. एका नागासाधुने सांगितलेल्या माहितीनुसार, या प्रवासात त्यांना नपुसंक केले जाते. 

नागा साधू बनण्यासाठी केली जाणारी प्रक्रिया सर्वात खास मानली जाते. नागा होण्यासाठी, साधूला अवधूत बनण्याची परीक्षा उत्तीर्ण व्हावी लागते. या प्रक्रियेत, प्रथम मुंडन केले जाते आणि नंतर स्वतःला मृत समजून, स्वतःच्या हातांनी श्राद्ध आणि पिंडदान केले जाते. याचा अर्थ असा की स्वतःच्या मृत्यूचे सर्व विधी जिवंत असतानाच करावे लागतात.

नागा बनण्यासाठी, नागा आखाड्यात जावे लागते. तिथे कठीण परीक्षेतून जावे लागते. आखाडा त्यांच्या आणि त्यांच्या कुटुंबाची स्वतःच्या पातळीवर चौकशी करतो. जर आखाड्याला वाटत असेल की तो साधू होण्यासाठी योग्य व्यक्ती आहे, तरच त्याला आखाड्यात प्रवेश दिला जातो.

नागा साधूंना दिवसातून फक्त एकदाच जेवण करावे लागते. त्यासाठीही त्यांना भीक मागावी लागते. त्याचाही एक खास नियम आहे. तो एका दिवसात फक्त सात घरात भिक्षा मागू शकतो. जर त्यांना कुठेही भिक्षा मिळाली नाही तर त्यांना त्या दिवशी उपाशी राहावे लागते.

आखाड्यात प्रवेश केल्यानंतर, त्याच्या ब्रह्मचर्येची चाचणी घेतली जाते. यासाठी 6 महिने ते 12 वर्षे लागतात. जर आखाडा आणि व्यक्तीच्या गुरूंनी तो दीक्षा घेण्यास पात्र असल्याचे ठरवले तर त्याला पुढील प्रक्रियेत नेले जाते.

ब्रह्मचर्य पाळण्याची परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर, तो ब्रह्मचारीपासून एका महान पुरुषात रूपांतरित होतो. त्याच्यासाठी पाच गुरु बनवले जातात. हे पाच गुरु म्हणजे पंच देव किंवा पंच परमेश्वर (शिव, विष्णू, शक्ती, सूर्य आणि गणेश). त्यानंतर, स्वतःला मृत समजून, पिंडदान करावे लागते. त्यानंतर साधूला 24 तास आखाड्याच्या झेंड्याखाली नग्न उभे राहावे लागते. यानंतर, ज्येष्ठ नागा साधू लिंगाची एक विशिष्ट नस ओढून त्याला नपुंसक बनवतात. या प्रक्रियेनंतर तो नागा दिगंबर साधू बनतो.

नागा साधू कधीही पलंगावर किंवा खाटेवर झोपू शकत नाही. तो झोपण्यासाठी पलंग, खाट किंवा इतर कोणत्याही साधनाचा वापर करू शकत नाही. नागा साधूंनाही गादीवर झोपण्यास मनाई आहे. नागा साधू फक्त जमिनीवर झोपतात. हा एक अतिशय कडक नियम आहे, जो प्रत्येक नागा साधूने पाळला पाहिजे.

काय असते ही प्रक्रिया?

या प्रक्रियेमध्ये पुरुषांना भावना निर्माण होऊ नये म्हणून ही क्रिया केली जाते. या प्रक्रियेला 'टांगतोड' म्हटलं जातं. यामध्ये पुरुषाला नपुंसक बनवलं जातं. यामध्ये पुरुषांच्या लिंगामधील काम भावना निस्तेज केली जाते. या साधुंमध्ये भावना निर्माण होऊ नये हा यामागचा विचार आहे. यामध्ये पुरुषाचा लिंग पकडून एक मंत्र म्हटला जातो. त्यानंतर लिंगाला एक झटका दिला जातो. या झटक्यामुळे लिंगामधील भावना निघून जातो. या प्रक्रियेनंतर एक महिनाभर त्या पुरुषाला त्रास होतो. पण त्यानंतर ते सर्व व्यवस्थित होते.