अफगाणिस्तानच्या सैनिकांनी लढाई न करताच सरेंड का केलं? असं नक्की काय घडलं असावं?

काबूल : अलीकडेच अफगाणिस्तानची राजधानी काबूलमध्ये काय घडले, हे सगळ्यांनाच माहिती आहे. तालिबान लढाऊंसमोर अफगाण सैनिक काही करू शकले नाहीत आणि त्याचा परिणाम म्हणून संपूर्ण देश तालिबान्यांनी सहजपणे काबीज केला. अफगाण सैनिकांच्या आत्मसमर्पणाने सर्वांनाच धक्का बसला आहे. अमेरिकन सैनिकांनी प्रशिक्षित केलेले अफगाण सैनिक अशाप्रकारे हार मानतील हे स्वीकारण्यास अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन स्वतः तयार नाहीत.

20 वर्षांत अमेरिकेने अफगाण सुरक्षा दलांवर 83 अब्ज डॉलर (सुमारे 6.22 लाख कोटी रुपये) खर्च केले. ही रक्कम भारताच्या संरक्षण बजेटपेक्षा  ($ 72.9 अब्ज)  जास्त आहे. अफगाणिस्तान सुरक्षा दलांना दोन दशकांमध्ये अफगाणिस्तानमध्ये अमेरिकन गुंतवणुकीचा सर्वाधिक फायदा मिळाला. पण शेवटी विजय तालिबानच्या हातात आला.

अफगाणिस्तान केवळ तालिबानच्या ताब्यात गेला नाही, तर अमेरिकन शस्त्रे जसे की तोफा, दारुगोळा, हेलिकॉप्टर आणि इतर उपकरणे देखील तालिबानच्या हातात सापडले.

तालिबानांच्या हातात अनेक शस्त्रे

तालिबानकडे आता बरीच आधुनिक शस्त्रे आहेत जी त्यांनी अफगाण सैन्याकडून हिसकावली आहेत. अनेक लढाऊ विमानेही आता तालिबानच्या ताब्यात आली आहेत. अमेरिकेच्या संरक्षण अधिकाऱ्यानेही सोमवारी याबद्दलचा दुजोरा दिला की, अमेरिकेने अफगाण सुरक्षा दलांना पुरवलेली शस्त्रे आता तालिबानच्या हातात आहेत.

केवळ 80 हजार तालिबान लढाऊंनी 300 हजार अफगाण सैन्याचा पराभव केला आणि अफगाण लष्करी कमांडरांनी लढाईशिवाय हार मानली.

अमेरिकन लष्कराच्या समस्यांवर बारकाईने लक्ष ठेवणाऱ्या पॅट्रिकच्या म्हणण्यानुसार, तालिबान 1990 पासून 2021 पर्यंत खूप वेगळे झाले आहे. त्याच्याकडे आता चांगली उपकरणे आहेत, त्याची विचारधारा अधिक आक्रमक आहे आणि तो लष्करी सामर्थ्यातही खूप पुढे आहे.

तालिबानी दहशतवाद्यांसमोर अफगाणिस्तानचे राष्ट्रीय संरक्षण आणि सुरक्षा दल पूर्णपणे कोलमडले. द गार्डियनच्या अहवालानुसार, आता सर्वांच्या नजरा अमेरिकेवर आहेत, जे या विषयावर चर्चा करतील.

एवढा खर्च करूनही अफगाण सैनिकांनी काही आठवड्यांत पराभव स्वीकारला, त्यानंतर काय झाले हे अमेरिकेला समजून घ्यायचे आहे. त्याने ज्या प्रकारे शरणागती पत्करली त्यामुळे पाश्चिमात्य देश हैराण झाले आहेत. वॉचडॉगच्या म्हणण्यानुसार, अफगाण सैन्यामधील भ्रष्टाचार हा अफगाण सैन्य दलांची सर्वात मोठी कमजोरी असल्याचे सिद्ध झाले.

अफगाण सैनिकांना पगार मिळाला नाही

दोन दशकांपासून अमेरिकेने एएनडीएसएफला हवाई संरक्षण, रसद आणि देखभाल पुरवली होती.

प्रशिक्षण समर्थन, सुरक्षा, बेस सपोर्ट आणि इतर आवश्यक वाहतूक सेवा वाहने आणि विमानं प्रदान करण्यात आली. अफगाणिस्तानच्या लष्कराच्या अनेक अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, त्यांना सरकारकडून बराच काळ पगार दिला गेला नाही. त्यामुळे ते अत्यंत आर्थिक संकटात जगत होते.

प्रशिक्षण 2002 मध्ये सुरू झाले

वर्ष 2002 मध्ये अमेरिकेने अफगाण सैन्याला अनेक अब्ज डॉलर्सचे प्रशिक्षण देण्यास सुरुवात केली. तीन वर्षांनंतर, अमेरिकेने पोलिस आणि लष्करी दोन्ही प्रशिक्षणाची जबाबदारी स्वीकारली. दोन दशकांपासून अमेरिकन सैन्याने तालिबानच्या विरोधात अफगाण सैन्याला प्रशिक्षण दिले आणि तयार केले. अमेरिकेने अफगाण नॅशनल आर्मीला हलके पायदळातून एकत्रित सेवेत बदलण्यास सुरुवात केली. यामध्ये लष्कर, हवाई दल तसेच विशेष दलांचा समावेश होता.