एकनाथ शिंदेंच्या जीवाला धोका? हेलिकॉप्टरच्या शेजारी उडत होता ड्रोन, पोलिसांची एक धावपळ अन् कळलं...

उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे (Eknath Shinde) नाशिकमध्ये (Nashik) हेलिकॉप्टरने दाखल होताच शेजारी एक ड्रोन (Drone) उडताना पाहून पोलिसांची तारांबळ उडाली. यानंतर घटनास्थळी पोलिसांची एकच धावपळ सुरु झाली आणि एका व्यक्तीला ताब्यात घेण्यात आलं. यावरुन संजय शिरसाट यांनी हे प्रकरण गांभीर्याने घेण्याची गरज असल्याचं म्हटलं आहे. एकनाथ शिंदे यांच्या जीवाला जो धोका आहे तो अजूनही टळलेला नाही. त्यामुळे काल जो ड्रोन उडाला आहे याबाबत सरकारने गांभीर्याने घेतलं पाहिजे. निश्चित हा घातपाताचा प्रकार आहे असं संजय शिरसाट म्हणाले आहेत. 

उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे शुक्रवारी नाशिक जिल्ह्याच्या आभार दौऱ्यावर होते. मुंबईवरून ते हरसुल येथे हेलिकॉप्टरने उतरत असताना त्यांच्या हेलिकॉप्टरच्या शेजारी एक ड्रोन उडत होता. आदिवासी डोंगराळ भाग असल्याने अनेक ठिकाणी मोबाईलला रेंज नाही तर काही ठिकाणी पोहोचणे अवघड होते. अशामध्ये पोलिसांनी तातडीने ड्रोन चालकाचा शोध घेत त्याला ताब्यात घेतलं आहे. हरसुलला उतरून एकनाथ शिंदे हिवाळी गावातील शाळेला भेट देण्यासाठी गेले.

एकनाथ शिंदे यांनीही ड्रोन उडवणाऱ्याची पोलीस अधीक्षकांकडून माहिती घेतली. संजय शिरसाट यांनी या घटनेवर प्रतिक्रिया देताना म्हटलं आहे की, "एकनाथ शिंदे नगर विकासमंत्री असताना देखील त्यांना अनेक धमक्या आल्या आहेत. ठाण्यात काही लोक पकडले गेले होते. एकनाथ शिंदे यांच्या जीवाला जो धोका आहे तो अजूनही टळलेला नाही. त्यामुळे काल जो ड्रोन उडाला आहे याबाबत सरकारने गांभीर्याने घेतलं पाहिजे. निश्चित हा घातपाताचा प्रकार आहे".

1) ड्रोनच्या उड्डाणामुळे लोकांच्या जीवनाला किंवा इमारतींना धोका निर्माण होत असेल, तर कलम "125 BNS" अंतर्गत कारवाई केली जाऊ शकते. 

2) DGCA ने दिलेल्या सूचनांचे पालन न केल्यास "223 BNS" अंतर्गत गुन्हा दखल करता येईल.

- "DGCA चे नियम 15A" हा "The Aircraft Rules, 1937" च्या अंतर्गत येणारा एक महत्त्वाचा नियम आहे, जो ड्रोन (मानवरहित हवाई वाहन  Unmanned Aerial Vehicles, UAVs) आणि त्याच्या ऑपरेशनशी संबंधित आहे. हा नियम ड्रोनच्या सुरक्षित वापरासाठी, त्यांच्या नोंदणीसाठी आणि त्याच्या नियंत्रित उड्डाणांसाठी आधारभूत नियम निश्चित करतो. नियम 15A विशेषतः खालील गोष्टींचे नियमन करतो. :-

 1) ड्रोनची नोंदणी (Registration) :-
250 ग्रामपेक्षा जास्त वजनाचे ड्रोन (Nano drones वगळता) Digital Sky Platform  वर नोंदणी करणे आवश्यक आहे. हा एक प्रकारचा सरकारी प्लॅटफॉर्म आहे, जिथे ड्रोनची परवानगी व नोंदणी प्रक्रिया केली जाते. Unique Identification Number (UIN) मिळवणे आवश्यक आहे, जो प्रत्येक नोंदणीकृत ड्रोनला दिला जातो.

2) उड्डाणासाठी परवानगी (Permission for Operation) :-
ड्रोन उडवण्यापूर्वी DGCA कडून Permission Required for Aerial Photography (PRAP) किंवा "No Permission", "No Take-off" (NPNT) प्रणाली अंतर्गत परवानगी घ्यावी लागते. म्हणजेच, योग्य परवानगीशिवाय ड्रोन उडवणे प्रतिबंधित आहे. उड्डाणाच्या वेळी योग्य अधिकार्‍यांकडून मंजुरी असणे आवश्यक आहे.

3) ड्रोनचे प्रकार (Drone Classification):

ड्रोनचे वर्गीकरण त्याच्या वजनानुसार खालील प्रकारे केलेले आहे.

Nano :- 250 ग्रामपर्यंत
Micro :- 250 ग्राम ते 2 किलो
Small :- 2 किलो ते 25 किलो
Medium :- 25 किलो ते 150 किलो     
Large :- 150 किलोपेक्षा जास्त

4) फ्लाईंग झोन (Flying Zones) :-
ड्रोन उडवण्यासाठी "ग्रीन", "यलो", आणि "रेड" झोन निश्चित केले गेले आहेत :-
ग्रीन झोन :-  इथे ड्रोन परवानगीशिवाय उडवले जाऊ शकतात.
यलो झोन :-  इथे ड्रोन उडवण्यासाठी परवानगी घेणे आवश्यक आहे.
रेड झोन :-  इथे ड्रोन उडवणे पूर्णपणे बंदी आहे.

5) उड्डाण उंची (Flight Altitude):
ड्रोन केवळ "400 फूट (120 मीटर)" उंचीपर्यंतच उडवले जाऊ शकतात. त्यापेक्षा जास्त उंचीवर उड्डाण करण्यासाठी विशेष परवानगी आवश्यक आहे.

 6) रात्रीचे उड्डाण (Night Flight):
रात्रीच्या वेळी ड्रोन उडवण्यास परवानगी नाही, काही विशिष्ट परवानगी किंवा सरकारी उद्देशासाठी उड्डाण करणे आवश्यक असल्यासच हे शक्य आहे.

7) गोपनीयता आणि सुरक्षेचे नियम:   
ड्रोन वापरकर्त्यांना गोपनीयता आणि सुरक्षा नियमांचे पालन करणे बंधनकारक आहे. अनधिकृत क्षेत्रात किंवा कोणत्याही व्यक्तीच्या परवानगीशिवाय ड्रोनद्वारे चित्रण किंवा निरीक्षण करणे दंडनीय आहे.

8) अनधिकृत उड्डाणावर दंड:
नियमांचे उल्लंघन केल्यास दंडात्मक कारवाई केली जाऊ शकते, ज्यामध्ये ड्रोन जप्त करणे किंवा दंड वसूल करणे समाविष्ट आहे.

"नियम 15A"च्या अंतर्गत, DGCA ने ड्रोनसाठी ठरवलेले नियम व शर्ती काटेकोरपणे पाळाव्या लागतात. योग्य परवानग्यांशिवाय किंवा अनधिकृत पद्धतीने ड्रोन उडवणे हे कायद्याचे उल्लंघन समजले जाते आणि त्यावर कारवाई होते.

याशिवाय, विशेष परवानगीशिवाय ड्रोन उडवणे, बंदी असलेल्या क्षेत्रात ड्रोन उडवणे किंवा अनधिकृत उद्दिष्टांसाठी ड्रोन वापरणे हे गुन्हेगारी स्वरूपाचे मानले जातात, आणि स्थानिक पोलीस किंवा संबंधित अधिकारी यावर कारवाई करू शकतात.